Những năm gần đây, tình hình dạy môn Toán ở trường THPT đạt những thành tựu qua các kì thi học sinh (HS) giỏi và thi Đại học. Tuy nhiên, thực trạng dạy và học môn Toán còn không ít vấn đề cần khắc phục.
Sau đây tôi xin nêu một số vấn đề nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán để các em HS và các đồng nghiệp cùng trao đổi:
Về phía HS, mặc dù đa số HS đã có ý thức về tầm quan trọng của môn Toán, tuy nhiên chất lượng học tập môn Toán chưa thật sự cao, nhất là chưa đồng đều. Chất lượng chỉ tương đối ổn định ở lớp chọn và các lớp thuộc ban nâng cao. Còn đa số các lớp thuộc chương trình chuẩn, chất lượng thường thấp. Theo suy nghĩ của cá nhân, tôi thấy có những nguyên nhân sau:
– Chất lượng đầu vào thấp. Chẳng hạn các em đã đậu vào lớp 10 nhưng điểm thi tuyển của rất nhiều em là dưới trung bình. HS thường mắc phải những sai sót rất cơ bản trong quá trình học tập, chẳng hạn làm sai từ các phép biến đổi đơn giản, cách giải các phương trình, bất phương trình cơ bản…
– Có quá nhiều lỗ hổng kiến thức vì vậy HS dễ chán nản và không ham thích học Toán. Khả năng tiếp thu của HS còn hạn chế và chưa linh động trong việc xử lý các tình huống Toán học đơn giản nên kết quả học tập còn rất hạn chế.
Đây là hệ quả tất yếu của quá trình cho HS lên lớp theo chỉ tiêu đề ra ở cấp tiểu học và THCS, trong suốt 9 năm học không một lần tuyển sinh hoặc thi tốt nghiệp trước khi bước vào bậc THPT.
– Đa phần HS chưa xác định đúng được động cơ và mục đích học tập, không thể hiện được ý thức phấn đấu, vươn lên.
– Chưa có sự quan tâm đúng đắn từ phía phụ huynh. Nhiều gia đình HS hầu như khoán trắng việc học của con em mình cho nhà trường, chưa có biện pháp đề nghị nhà trường giúp đỡ thiết thực và có hiệu quả.
Về phía GV, trong những năm gần đây hầu hết GV đã chú trọng đổi mới phương pháp dạy học Toán nhưng chưa đi vào thực chất và chưa có chiều sâu, chưa triệt để, chỉ mới dừng lại ở việc cải tiến phương pháp dạy học truyền thống bằng cách sử dụng các câu hỏi tái hiện, các câu hỏi nêu vấn đề nhưng chưa thực sát tình huống thực tế.
Trong quá trình giảng dạy chúng ta chú ý nhiều đến việc truyền thụ khối lượng kiến thức nhưng còn ít chú trọng đến cách dẫn dắt HS tìm hiểu khám phá và lĩnh hội kiến thức.
Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy nhiều GV chuẩn bị bài rất công phu, bên cạnh đó vẫn còn một số GV chuẩn bị nội dung và bài giảng chưa đúng với trọng tâm, chưa thật chu đáo. Trong qua trình giảng dạy chưa khơi dậy được niềm say mê và hứng thú học tập. Chưa góp phần tích cực vào việc xác lập động cơ học tập đúng đắn cho học sinh.
Qua cách nhìn nhận vấn đề của mình, tôi xin mạnh dạn đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán.
Đối với HS, theo tôi một HS muốn học tốt cần phải đáp ứng các yêu cầu sau:
– Học tập chăm chỉ, có động cơ, mục đích học tập và ý thức phấn đấu trong lớp, tích cực lắng nghe thầy cô giảng bài và đóng góp xây dựng bài.
– Sau mỗi tiết học, thầy sửa bài tập, HS phải giải hoàn chỉnh các bài tập. Xem đó như kết quả tiếp thu của mình. Từng bước nâng cao trình độ năng lực của bản thân. Nghiêm túc trong kiểm tra đánh giá, rèn luyện kỹ từng nội dung trong chuẩn kiến thức.
Đối với GV, mỗi GV khi lên lớp cần chú trọng nhiều đến việc chuẩn bị nội dung. Đối với các tiết bài tập giải kỹ từng bài tập ở nhà, xem kỹ các trường hợp có thể xảy ra. Để từ đó tìm ra thuật Toán đơn giản, giúp HS từng bước nắm được kiến thức và có hứng thú học tập.
Trong cách dạy, chúng ta dạy từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp dựa trên chuẩn kiến thức không cần phải bổ sung, nâng cao đối với HS yếu kém; cần giúp HS nắm được kiến thức cơ bản, trọng tâm của từng bài và gây sự hứng thú khi học Toán.
Đối với những vấn đề trọng tâm, GV cần thực hiện nhiều lần và đặt vấn đề tương tự để HS giải quyết, tránh trường hợp dạy vòng vo, trình bày lý thuyết nhiều… làm cho HS khó tiếp thu; kiến thức truyền thụ cần ngắn gọn, tinh giản nhưng phải đảm bảo đầy đủ, chính xác; cần cô động lại kiến thức trọng tâm từng bài, để giúp HS ôn tập được dễ dàng. Không được chủ quan đối với những kiến thức đã dạy xem như HS đã biết rồi mà phải tranh thủ thời gian để ôn tập lại kiến thức cũ khi giảng bài mới và luyện tập.
Nắm thật sát năng lực học tập của từng học sinh, của từng lớp để từ đó phân loại và đổi mới phương pháp dạy học thích hợp, kết hợp với GV chủ nhiệm và đề xuất các biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng học tập của lớp mình phụ trách.
Khai thác triệt để các sai lầm, thiết sót của HS trong quá trình giảng bài, nhất là các tiết luyện tập, tiết trả bài kiểm tra; hướng dẫn, phân tích giúp HS phát hiện sai lầm và hướng giải quyết để khắc phục dù những sai lầm hạn chế nhỏ nhất; tạo mọi điều kiện để giúp HS tự đánh giá và đánh giá bạn mình trong quá trình học tập và rèn luyện, nhất là sau mỗi tiết kiêm tra phải rút kinh nghiệm tìm ra những sai lầm HS mắc phải hay những điểm yếu của HS để giúp các em học tốt hơn. GV tích cực hướng dẫn HS phương pháp học, cách thức lĩnh hội kiến thức môn Toán.
GV phải tích cực trong sinh hoạt nhóm bộ môn, thảo luận những vấn đề khó để tìm giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán. Cần tích cực, mạnh dạn đổi mới các phương pháp dạy học. Mỗi lần thay đổi PPDH là một lần GV đã tạo ra “cái mới”, nhờ thế sẽ tránh được sự đơn điệu, nhàm chán.
Giờ học sẽ sinh động, hấp dẫn, HS hứng thú và có nhiều cơ hội hoạt động tích cực hơn. GV phải nhiệt tình, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, kiên nhẫn trong giảng dạy, từng bước giúp HS khắc phục những sai sót, hạn chế dù rất nhỏ, tạo mọi điều kiện cho phép, nhất là hình thành từng bước động cơ, thái độ trong học tập, tạo sự phấn khởi và niềm tin trong học Toán.
Thái Sơn
(Hà Tĩnh)
LTS Dân trí – Môn Toán là môn học làm nền tảng cho nhiều môn học khác, cũng vì vậy là môn thi bắt buộc đối với nhiều chuyên ngành ở bậc đại học.
Tác giả bài viết trên đây là thầy giáo dạy môn Toán nêu lên những điều đáng lưu ý và rất có ích đối với việc dạy và học môn Toán.
Khó khăn của thầy cô dạy môn toán ở nhiều trường gặp phải tình trạng học sinh “ngồi nhầm lớp”, kiến thức toán ở các lớp dưới có nhiều lỗ hổng nên không tiếp thu được bài học mới dễ sinh ra chán nản và ngày càng kém. Khắc phục điều này đòi hỏi thầy cô phải mất công, vừa tìm cách lấp những lỗ hổng kiến thức cho các em, vừa dạy kiến thức mới và hướng dẫn các em làm bài tập để hiểu sâu bài và nắm vững những kiến thức cơ bản.
Trong khi phải chiếu cố đến những em học yếu, mất cơ bản, người Thầy lại không thể quên những em học khá, tiếp thu kiến thức nhanh. Giải quyết mâu thuẫn này là điều không dễ. Nhưng Thầy giáo giỏi và tâm huyết với trò vẫn tìm được cách giải quyết, thậm chí dùng ngay những em giỏi phụ đạo cho bạn qua việc tổ chức học nhóm. Mặt khác, thầy giáo có thể ra thêm những bài tập khó cho các em có sức học khá giỏi
Cũng như các môn học khác, vai trò quan trọng của Thầy dạy môn Toán là dạy cách học phù hợp trình độ của đối tượng học sinh và biết cách dẫn dắt để tạo ra niềm đam mê môn học của mình đối với các em.