Toán học Việt Nam – Những điểm sáng

Ngày 17-1-2012, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu cấp cao về Toán – cơ sở nghiên cứu đặc biệt đã chính thức ra mắt. Nhân dịp này, GS Ngô Bảo Châu, Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu cấp cao về Toán đã trao đổi với báo chí về một số vấn đề liên quan. GS Châu nói:

Theo tôi, khó khăn lớn nhất cơ bản đã được giải quyết do có sự ủng hộ nhiệt tình của Chính phủ. Hiện tại, trách nhiệm lớn thuộc về ban lãnh đạo viện và thuộc về cá nhân tôi để những tiền tố tích cực như sự ủng hộ của Chính phủ, của Nhà nước và cộng đồng toán học trong nước và quốc tế có thể tạo ra sức sống mới cho toán học Việt Nam. Tuy đã có được những thuận lợi ban đầu nhưng để tạo ra được cú hích thực sự cho khoa học không dễ. Để cuốn hút được các nhà khoa học Việt Nam đang công tác ở nước ngoài hoặc các nhà Toán học Việt Nam trong nước được phép nghỉ dạy trong vòng ba tháng để theo một chương trình khoa học của viện là có thể làm được nhưng đòi hỏi sự bố trí, tổ chức, làm việc tích cực của lãnh đạo viện và của cả các nhà khoa học.

* PV: Năm 2012, hoạt động của viện sẽ ưu tiên cho những nội dung gì, thưa GS?

* GS NGÔ BẢO CHÂU: Viện với sự hỗ trợ của hội đồng khoa học gồm 15 nhà toán học sẽ cùng tổ chức những hoạt động khoa học thực sự có ý nghĩa. Chương trình hoạt động của viện cơ bản đã được hình thành. Tiếp sau buổi lễ ra mắt quốc tế này, tháng sau sẽ có một nhóm làm việc do GS Phan Quốc Khánh chủ trì làm việc tại viện trong vòng hai tháng. Đó là chương trình làm việc về toán ứng dụng rất có ý nghĩa trong cuộc sống. Tiếp theo, trong tháng 6, 7, 8 có chương trình về ứng dụng toán học do GS Hồ Tú Bảo (làm việc ở Nhật Bản) và GS Vũ Xuân Long (làm việc tại Mỹ) thực hiện. Đề tài kết hợp giữa thống kê với khoa học máy tính xử lý khối lượng dữ liệu rất lớn bằng phương pháp học… Vào tháng 7, tôi sẽ tổ chức chương trình toán cơ bản về lý thuyết số. Cuối năm, sẽ có chương trình do một giáo sư người Pháp và GS Lê Quang Hưng, Trường ĐH Khoa học tự nhiên Hà Nội chủ trì.

* Kế hoạch thu hút trí thức trẻ của viện là gì?

* Viện đã có kế hoạch và những kế hoạch này sẽ được thực hiện dần dần. Hiện viện bắt đầu liên lạc với các bạn trẻ nhưng không phải các bạn ấy về một mình, tự động mà sẽ có kế hoạch riêng. Triển vọng về việc này, theo tôi là rất lớn.

* Được biết, viện đã tiến hành một nghiên cứu khảo sát về thực trạng Toán học Việt Nam hiện nay. Vấn đề gì nổi lên từ báo cáo này?

* Hội Toán học Việt Nam đã làm một báo cáo rất chi tiết, thống kê Việt Nam có bao nhiêu giảng viên về toán học, có bao nhiêu tiến sĩ, kết quả nghiên cứu khoa học như thế nào, từ trước đến nay có bao nhiêu bài báo khoa học? Thống kê đó giúp đánh giá được trình độ nghiên cứu khoa học của Toán học Việt Nam. Từ khảo sát đó, cũng có thể thấy, nhu cầu bức thiết về việc nâng cao trình độ nghiên cứu khoa học của cán bộ giảng viên trong các trường ĐH của Việt Nam.

Hiện nay, giảng viên toán của các trường ĐH tuy đã lớn mạnh nhưng chưa đáp ứng được cả về số lượng và chất lượng. Tỷ lệ giảng viên toán đại học có học vị tiến sĩ ít, quan trọng hơn là tỷ lệ giảng viên toán có công trình nghiên cứu khoa học chất lượng theo chuẩn quốc tế vô cùng thấp. Dư luận từng khá xôn xao về kết quả không tốt của đội tuyển Olympic Toán quốc tế trong năm qua nhưng đáng lo ngại hơn nhiều là điểm chuẩn đầu vào của khoa Toán cũng như các ngành khoa học cơ bản không cao.

Tuy nhiên, theo tôi, Toán học Việt Nam vẫn có những điểm sáng. Đó là số lượng bài báo khoa học đã tăng cùng với mức độ hội nhập của Toán học Việt Nam vào dòng chảy chung của toán học thế giới. Số lượng sinh viên là nghiên cứu sinh ngành toán ở các nước phương Tây cũng tăng lên đáng kể…

* Xin cảm ơn GS!

“Chính phủ mong muốn với quy chế đặc biệt, Viện Nghiên cứu cấp cao về Toán sẽ trở thành trung tâm nghiên cứu xuất sắc của Việt Nam và khu vực, tạo môi trường làm việc tốt tương đương ở các nước phát triển để tiến hành trao đổi học thuật giữa các nhà khoa học trong nước và nước ngoài, đồng thời là một mô hình nghiên cứu đầu tiên theo hướng nâng cao sự tự chủ của các nhà khoa học“ Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân

THÀNH VINH ghi-SGGP